Czy cerę da się rozjaśnić? Na czym polega wybielanie skóry?

Kiedyś jak mantrę powtarzałam, że nie istnieją bezpieczne sposoby na rozjaśnienie cery. Ale... z perspektywy obecnie posiadanej przeze mnie wiedzy, chciałabym trochę ten temat rozwinąć i sprostować.

Wiem, że temat pigmentacji nie jest szczególnie popularny, ale naprawdę polecam Wam przeczytać ten wpis.... Dla niektórych może mieć on wymiar praktyczny, np. borykają się z problemem plam lub ostudy. Myślę, że warto znać temat również, jeśli interesuje Was kulturowy aspekt wybielania i białej skóry. Wszyscy wiemy, że w Azji ceni się jasną skórę... ale z praktycznego punktu widzenia, na ile jest to osiągalne?

Jak pigment funkcjonuje w naszej skórze?

Za kolor skóry odpowiada melanina. Ale... gdzie dokładnie owa melanina się znajduje? Przyznam, że przez długi czas nigdy nie zadawałam sobie tego pytania. Jasne, każdy widzi melaninę w skórze - widzimy ją w formie opalenizny, widzimy ją w piegach, pieprzykach i przebarwieniach. Ale gdzie ona właściwie jest i skąd się tam bierze?

Melanina produkowana jest w melanocytach - wyspecjalizowanych komórkach, które są "fabrykami" pigmentu. Owe komórki rozmieszczone są na styku skóry właściwej oraz naskórka. Nasz naskórek cały czas się dzieli i nowe warstwy wypychają starsze warstwy w stronę powierzchni skóry. Komórki naskórka są na początku żywe, ale z czasem obumierają i tworzą martwą, zrogowaciałą warstwę.

Melanocyty produkują pigment (melaninę) i zamykają ją w maleńkich błonkach, tworząc zgrabne pakieciki, które za pomocą specjalnych dendrytów lokowane są w dzielących się komórkach naskórka. Pigment znajduje się więc bezpośrednio w naskórku.

Co z tego wynika? Bardzo dużo.

Ponieważ pigment zamknięty jest w komórkach naskórka, zarówno tych żywych, jak i martwych, zmiana koloru skóry nie jest łatwym zabiegiem - obojętnie czy mówimy tutaj o klasycznym pojęciu wybielania, czy o rozjaśnieniu przebarwienia, albo plamy posłonecznej.

Nie ma prostych chemicznych sposobów na "wyciągnięcie" pigmentu z komórki naskórka, bez jej zniszczenia. Peelingi chemiczne czy mikrodermabrazja pozbawiają naskórek warstwy zrogowaciałej, więc efektywnie usuwają część naskórka z pigmentem. Bezpośrednio po zabiegu skóra robi się więc jaśniejsza, zaś przebarwienia wydają się blednąć. Ale te zabiegi nie wpływają na to, że melanocyty dalej działają jak działały i odbudowujący się naskórek powróci do oryginalnego koloru.

W miejscach z przebarwieniami dochodzi do nadmiernego rozwoju melanocytów.

Można też laserowo zniszczyć istniejące pakieciki melaniny, ale jest to zabieg porównywalny trwałością do peelingu kwasami czy złuszczania kwasami. Ja miałam laserowo złuszczane piegi, ale poprawa przebarwienia nie była znaczna w perspektywie dłuższego czasu...

Czy można trwale rozjaśnić cerę?

Zabieg trwałego wyniszczania melanocytów nosi nazwę "depigmentacji" i jest przeprowadzony za pomocą silnych środków chemicznych. Jak łatwo się domyślić, nie jest to wcale takie proste. Generalnie zabieg depigmentacji jest głównie kierowany do osób, dotkniętych ostrymi formami bielactwa. Konsekwencje "ubicia" melanocytów to nie tylko ekstremalnie biała skóra, ale też szereg problemów, jak brak jakiejkolwiek naturalnej ochrony przed promieniami UV.

Modelka dotknięta bielactwem

Choć ludzie uparcie eksperymentują z depigmentacją nawet jeśli nie mają problemów z bielactwem, są to eksperymenty ryzykowne pod wieloma względami (również estetycznymi, gdzie można się dorobić białych, pozbawionych pigmentu plam) i ciężko uważać je za bezpieczne. Jeśli ktoś naprawdę potrzebuje tego typu zabiegów, powinny być one prowadzone pod okiem specjalisty.

Czy można bezpiecznie rozjaśnić cerę?

Można, ale w sposób ograniczony i nietrwały. Nietrwałość jest tutaj ZALETĄ procesu, nie wadą, ponieważ oznacza, że jeśli z jakiś względów Wasza skóra wymagałaby zwiększonej naturalnej ochrony w formie melaniny, to może powrócić do jej produkowania.

Na czym polega proces bezpiecznego rozjaśniania cery? Na obniżaniu produkcji melaniny oraz na zapobieganiu jej odkładania w komórkach naskórka.

Jak obniżyć produkcję melaniny?

Nasze ciało cały czas balansuje poziom melaniny, by dać nam równowagę pomiędzy ochroną przed UV, a możliwością produkcji witaminy D. Melanina jest produkowana, gdy w skórze pojawiają się wolne rodniki - melanocyty produkują pewien enzym, który pozwala wolnym atomom tlenu "utlenić" bazowy składnik melaniny i w ten sposób powstaje cząsteczka pigmentu. Nie będę się tutaj wdawać w szczegóły - to dość zawiły proces, ale jeśli lubicie te tematy, to polecam o nim doczytać.

Sposobem na obniżenie produkcji melaniny jest zatem obniżenie ilości wolnych rodników oraz blokowanie tyrozynazy - owego enzymu wspomnianego w poprzednim akapicie. Ogromna ilość naturalnych przeciwutleniaczy ma tendencję do przyklejania się do owego enzymu i blokowania jego działania.

Składniki, które zmniejszają produkcję melaniny (w sposób ograniczony, ale pozwalający na stopniowe i bezpieczne rozjaśnianie):

- produkowany przez nasze własne ciało przeciwutleniacz glutation

- witamina C

- arbutyna - delikatny w działaniu składnik, typowo dodawana do kremów BB

- kwas azelainowy - popularny składnik kuracji przeciwtrądzikowych

- kwas kojowy - niestety podrażnia i nie jest polecany

- wyciąg z korzenia lukrecji - bardzo popularny składnik kremów, ale też balsamów i antyperspirantów

- aloes

- kurkuma

- zielonej herbata

- hesperydyna, którą znaleźć można w skórkach owoców cytrusowych

- kwas linolowy

- ekstrakt z liści morwy (morus alba)

- soja

- astanksantyna, która idzie o krok dalej i blokuje produkcję półproduktów melaniny

- wyciąg z żeń szenia

Dieta bogata w przeciwutleniacze, spożywanie suplementów z kwasami omega, ćwiczenie jogi - pomagają obniżyć ilość stanów zapalnych w organizmie, a stany zapalne są mocno związane z produkcją melaniny. Im ciało w lepszym stanie - tym mniej nadmiarowej melaniny.

Aplikowana powierzchniowo witamina B3 może nawet do 68% zaburzyć odkładanie pakiecików melaniny w komórkach naskórka, więc może być używana do rozjaśnienia cery.

Czy efekt może być trwały?

Osoby które przez lata pielęgnowały swoją cerę pod kątem rozjaśniania często zauważają, że po długim czasie cera staje się naturalnie jaśniejsza. Istnieją podejrzenia, że aktywność melanocytów jest napędzana przez ich własną aktywność... im więcej melaniny melanocyt produkuje, tym aktywniejszy się staje. Jeśli ktoś przez lata używa kosmetyków blokujących enzym wspierający wytwarzanie melaniny, prawdopodobnie doprowadza do stopniowego obniżenia aktywności melanocytów. Zapewne efekt zostałby odwrócony, gdyby taka osoba nagle zaczęła się intensywnie opalać.

Mam wrażenie, że w podobny sposób walczy się z trwałymi pigmentacjami.

Azjatyckie kosmetyki do wybielania cery - bezpieczne czy nie?

To chyba najważniejsze pytanie... Jak pisałam wcześniej, istnieje cała masa różnych substancji, opóźniających działanie melanocytów, a większość z nich ma łagodne i bezpieczne dla ciała działanie (np. witamina C). Ale są też substancje, których bezpieczeństwo jest wątpliwe lub żadne. Kontrowersyjny hydrochinon daje szybkie efekty, ale potrafi podrażniać - dlatego jest sprzedawany na receptę i nie znajdziecie go w kosmetykach.

Innym kontrowersyjnym składnikiem jest rtęć, która też blokuje wytwarzanie melaniny. Większość krajów nie pozwala na sprzedaż kosmetyków zwierających dawkę rtęci powyżej 1 cząsteczki na milion (Stany, Europa, Korea), ale są wyjątki: Chiny oraz Filipiny, gdzie akceptuje się wyższe stężenia rtęci. W Indiach jest zakaz dodawania soli rtęci, ale przez kiepską infrastrukturę kontrolną, istnieją ogromne podejrzenia, że liczne kosmetyki ją zawierają. Dlatego bardzo Was proszę - nie kupujcie wybielających kosmetyków z CHIN, FILIPIN, ani INDII! Z dozą nieufności podchodziłabym do kosmetyków wybielających z Tajlandii, Indonezji, Sri Lanki, Tajwanu... oraz Japonii (nie mówię tutaj o renomowanych markach, które eksportują, jak Shiseido, Astalift, Hada Labo... tylko o jakiś mniej znanych, lokalnych markach, nad którymi nikt nie sprawuje kontroli).

Moim sposobem na szukanie bezpiecznych kosmetyków, jest szukanie marek, które:

- Mają lokalne atesty (na przykład firmy koreańskie często śmiało chwalą się swoimi certyfikatami Korean Food and Drug Administration)

- Są sprzedawane międzynarodowo (Etude House, Dr. G, Hada Labo, Missha, Skin79 [mają butiki w Europie], My Beauty Diary, itd.). Wiele rynków ma ostre regulacje dotyczące bezpieczeństwa sprzedawanych produktów, więc wiele osób przyglądało się owym produktom i ich składom, zanim trafiły do sprzedaży.

Gdybym miała polecać kosmetyki z Azjatyckiego Bazaru, to polecałabym It's Skin z witaminą C oraz z wyciągiem z lukrecji.

Nie polecam kupowania koreańskich "gotowców" do rozjaśniania - jeśli zajrzyjcie na skład, to często jest to po prostu mieszanka różnych pielęgnujących składników z arbutyną, która akurat nie słynie z powalającej skuteczności. Działaniem takich kremów w najlepszym wypadku będzie po prostu ładnie wyglądająca cera, ale na rozjaśnienie nimi przebarwień nie ma co liczyć.

Nie do końca "whitening"...

  Kosmetyki dostępne w Polsce?

Jeśli interesuje Was rozjaśnianie cery lub skoncentrowany atak na konkretną plamę czy przebarwienia, nie musicie sięgać po zagraniczne kosmetyki. Witamina B3 jest standardowym składnikiem wielu kremów pielęgnujących, w aptekach można kupić kremy, zawierające kwas azelainowy, a na stronach z półproduktami kosmetycznymi dostaniecie ekstrakt z korzenia lukrecji, itd. Nie chcę tutaj polecać konkretnych sklepów, bo z ich usług nie korzystałam, ale wiem, że opcje są jak najbardziej dostępne ;).

Grunt to zrozumieć, że proces rozjaśnianie skóry polega na blokowaniu zabarwienia świeżo formujących się komórek naskórka. Jest więc to proces, który zajmuje sporo czasu, jest nietrwały oraz ograniczony w działaniu.

Drobna notka na zakończenie:

- Piegi to grupy melanocytów nadwrażliwe na stymulację - dlatego piegi znikają przy dobrej ochronie przed słońcem.

- Plamy posłoneczne, ostuda lub pigmentacja wynikająca z nierównowagi hormonalnej to często efekt nadaktywnych melanocytów, zamkniętych w samonapędzającej się pętli nadprodukcji melaniny.  Warto zauważyć, że mogą wymagać bardziej skoncentrowanej aplikacji bezpośrednio w miejscach przebarwień.

- Przebarwienia po gojącym się pryszczu często znikają samoistnie po kilku tygodniach. Proces można przyspieszyć poprzez złuszczenie naskórka.