Chiny to stan umysłu

W zeszłym roku kilkukrotnie miałam okazję w ramach podróży służbowych przelatywać przez Chiny - choć nigdy nie były one celem moich podróży, najtańsze bilety przelotowe w Azji często zahaczają o wielkie chińskie miasta.

Po kilku w miarę nieszkodliwych przesiadkach w Szanghaju, odważyłam się na lot do Singapuru z przesiadkami w dwóch wielkich chińskich miastach - Qingdao i Nankin. Dwóch miastach z dala od przetartych turystycznych szlaków.

W teorii przez Chiny obcokrajowiec może przejechać na jednodniowej, wydawanej ad hoc wizie tranzytowej. Ale nie wolno mu opuszczać specjalnej strefy dla tranzytów międzynarodowych w ramach lotniska. Nie wolno mu wejść na chińską ziemię.

Zaczynając moją podróż powrotną do Singapuru, już w mieście startowym dowiedziałam się jednak, że tak łatwo nie będzie, ponieważ w Qingdao będę musiała zrobić pełen "check-out" i powtórny "check-in". To mogło wróżyć tylko i wyłącznie problemy.

Po wylądowaniu w Qindao tłum podróżujących ze mną Chińczyków żwawo przeszedł przez odprawę paszportową. Ja do lady podeszłam jako ostatnia. Po drugiej stronie Chinka - młodsza ode mnie, o przepięknej, klasycznie chińskiej twarzy; przerażona na mój widok, nie znająca ani słowa po angielsku...

Pokazuję jej mój elektroniczny bilet. Ona mówi do mnie po Chińsku. W odruchu desperacji wyciąga dłoń i palcem drugiej ręki zaczyna rysować na niej chińskie znaki. Tak w Chinach komunikują się osoby, które nie rozumieją swoich dialektów - choć wymowa bywa różna, wszystkie dialekty współdzielą ten sam system znaków. 

Problem polega na tym, że mój dialekt to angielski, język, który doskonale wystarczał do komunikacji w Tajlandii, Japonii i Korei. Ale nie w Chinach. 

Po około 10 minutach do lady podchodzi przełożona urzędniczki. Oglądają mój paszport z każdej strony. Zaczynają dzwonić do wyższych przełożonych. Po kolejnych 10 minutach jest rozwiązanie - dostaję do paszportu specjalną, przyniesioną w specjalnym pudełeczku pieczątkę. Atrament w pudełeczku jest zaschnięty, więc pieczątka ledwo się wbija.

Zostaję wpuszczona na teren Chińskiej Republiki Ludowej. Lotnisko w Qingdao jest przerażająco wielkie, nowoczesne, ale też szare i byle jakie. Ogromna hala wyłożona jest wyblakłym granitem, pod ścianami rzędy plastikowych i stalowych krzeseł. Kilka rozrzuconych w hali sklepików, kilka ław. W centrum wielkie szklane drzwi, a za nimi droga do miasta Qingdao.

Swoje kroki udaję do toalety. Jest czysto, widać uwijającą się osobę sprzątającą. Wśród 6 kabin jedna oznaczona jest jako "zachodnia" toaleta (w przeciwieństwie do preferowanej w Chinach toalety kucznej). Ale drzwi są zablokowane. Najwyraźniej nikt z niej nie korzysta. Na szczęście w toaletach po drugiej stronie lotniska taka kabina jest otwarta. 

Halę wylotów wypełnia kolorowo-szary tłum. Szary tłum to robotnicy - niscy, o kwadratowych twarzach, krótko ściętych włosach i miedzianej cerze. Z obowiązkowymi plecakami, adidasami i dżinsowymi kurtkami - zmęczeni, zużyci, zniechęceni. "Kolorowi" to Chińczycy, którzy najbardziej skorzystali na bogaceniu się Chin. Ich charakterystyczny sposób ubierania się można rozpoznać wszędzie - ubrania w jaskrawych kolorach, wszystko ozdobione cekinami, dżetami, kryształkami. Każdy z telefonem w ręku.

Czekam na "check-in", albo przynajmniej tak mi się wydaje. Wszystkie napisy są po chińsku, nikt nie mówi po angielsku. Nikt. Dopada mnie uczucie osamotnienia. Po raz pierwszy w życiu doświadczam izolacji - nie mówię w języku, w którym mówią wszyscy. Moje gesty nie są rozumiane, a ja nie rozumiem, co na migi chcą pokazać mi inni. 

Budzi się we mnie bunt - dlaczego nikt nie zadał sobie trudu nauczenia się angielskiego? Przecież to międzynarodowy język! Ale nie tutaj. W Chinach osoba, która nie zna chińskiego, jest sama sobie winna. Przecież tutaj WSZYSCY mówią po chińsku. Po co im angielski? 

Udaje mi się odebrać mój bilet, ale nie umiem się dowiedzieć, gdzie mam z nim iść. Pani w okienku "check-in" na migi kieruje mnie na najbliższe krzesło. Mija sporo czasu i nic się nie dzieje, okienko "check-in" zostaje zamknięte. Gdy godzina odlotu zbliża się nieubłaganie, ja nie mam wątpliwości, że sprawy muszę wziąć w swoje ręce. Wchodzę do na "chybił-trafi" do pierwszej lepszej strefy odpraw paszportowo-celnych. Za ladą panowie w mundurach wojskowych, za moimi plecami przez halę przemaszeruje kolumna 12 wojskowych. Jeden z celników zabiera mi paszport. 

10 minut do odlotu. Wysyłam gorączkowe SMSy do męża, by przygotował się na kupienie mi biletu na następny lot. Wiem, że jest źle, ale próby komunikacji z urzędnikami nic nie dają.

Do hali odpraw wpada młody chłopak w mundurze linii lotniczych, z których korzystam. Po raz pierwszy słyszę słowa które rozumiem: "follow me". Idziemy szybkim krokiem. Chłopak przeprowadza mnie przez szereg drzwi i bramek, idziemy przez różne hale i korytarze. Idziemy tak szybko, że tracę oddech. W końcu wychodzimy na taflę lotniska, gdzie czeka mini-wan, w którym, poza kierowcą, siedzi jeszcze jeden mężczyzna oraz kilka stewardes. Siadam na pierwszym lepszym miejscu, ale dalej czekamy. Po kolejnych minutach do pojazdu wsiada jeden z "szarych". Wsiada z ogromnymi trudnościami, gdyż ma oczywistą dysplazję biodrową. Stewardessy krzyczą na niego, najwyraźniej jest on ostatnim pasażerem. On próbuje przepraszać, ale wydaje się, że tylko dolewa oliwy do ognia. Mini-wan pędzi po płycie lotniska do zaparkowanego na jego końcu samolotu. Jest gorąco, promienie zachodzącego słońca wydają się parzyć. Stewardessy dalej krzyczą, ale wiem, że nie będą krzyczeć na mnie, bo nie mówimy tym samym językiem.

Jestem przedostatnią osobą wsiadającą do samolotu. Po chwili samolot pędzi już do pasa startowego i podrywa się do lotu. Robimy szybki skok do Nankin.

Lotnisko w Nankin jest mniejsze i dużo bardziej zdezelowane niż szary hangar Qingdao. Stewardessy segregują pasażerów: ci co lecą do Singapuru mają iść w jedną stronę, ci co zostają, idą w drugą. Przedzieramy się przez zatłoczone hale, wspinamy się po niedziałających ruchomych schodach. Odbieram walizkę. Czas na kolejną odprawę paszportową i bagażową. Posłusznie ustawiam się w kolejce. Po raz pierwszy w tłumie dostrzegam pojedynczych nie-chińczyków. 

Podchodzi do mnie para celników i pytają o wizę. Pokazuję im wbitą do paszportu pieczątkę. Jest słabo widoczna i bardzo ich konfunduje. Łamanym angielskim pytają, jak udało mi się wjechać do Chin bez wizy wjazdowej? Po krótkiej konsultacji między sobą każą mi wypełnić podanie o wizę wyjazdową, nawet jeśli nie mam tej wjazdowej. Przy ladzie odpraw paszportowych czeka mnie powtórka z rozrywki - celnik woła przełożonego, gdzieś znikają z moim paszportem. Po chwili pokazują, że mogę iść dalej.

Przesiadka w Nankin jest krótka, nie ma czasu rozejrzeć się po lotnisku. Próbuję skorzystać z toalet, ale zasikane podłogi i wyłamane drzwi kabin skutecznie zniechęcają. Jestem już bardzo zmęczona, zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Chińczycy są bardzo głośni, wydają się ciągle na siebie krzyczeć. Są bezlitośni jako przepychający się tłum.

Słońce zachodzi, do samolotu przechodzimy w zapadającym półmroku. Dostaję siedzenie przy oknie; pasażer koło mnie to typowy "szary", którego wcześniej nie widziałam. Jest znacznie starszy ode mnie, ubrany skromnie, o zmęczonej twarzy. Nawet nie próbuje się ze mną komunikować.

Linie lotnicze, z których korzystałam, nie oferują żadnych systemów rozrywki na pokładzie. Poza posiłkami, flanelowym kocem i poduszką, nie oferują nic więcej. Po kolacji zapadam w sen. Samolot pędzi do Singapuru przez lodowatą ciemność, ale zanim tam dotrze, minie wiele godzin. Budzi mnie ruch na siedzeniu obok. "Szary" przykrywa mnie swoim kocem. Sam siedzi w swojej dżinsowej kurtce, jego mimika nie zdradza nic. Dziękuję mu i zapadam w sen.

Rzężące ogłoszenie o rychłym lądowaniu budzi mnie, gdy jesteśmy już blisko Singapuru. Za oknem widzę rozsypane w ciemności światełka - to tankowce, jeden z najbardziej charakterystycznych części krajobrazu w Singapurze. Gdy tylko samolot ląduje, kabinę ogrania chaos. Chińczycy to bardzo zorganizowani podróżnicy. Praktycznie wszyscy podróżują tylko z bagażem podręcznym, bardzo im się zawsze spieszy i nie mają ochoty stać w kolejkach. W tłumie znika mój sąsiad z fotela obok.

W Singapurze przechodzę przez automatyczną odprawę paszportową. "Welcome home" wyświetla się na małym ekranie, bramka otwiera się i jestem w Singapurze. Wychodzę z lotniska i w twarz uderza minie charakterystyczne, gorące i gęste niczym zupa powietrze. Taksówkarz pakuje do bagażnika moją walizkę. "Where you wanna go, ah?". 

Chiny to nie kraj. Chiny to stan umysłu. Czy kiedykolwiek uda mi się go poznać?