Porozmawiajmy o plamach i przebarwieniach

Nie jestem specjalistą w dziedzinie, ale chciałabym się z Wami podzielić wiedzą zebraną tu i ówdzie na temat przebarwień i plam, które ciemny pigment tworzy na naszej skórze.

Zacznijmy od podstaw - każdy ma w skórze melanocyty, małe "fabryki" pigmentów odpowiadających za kolor naszej skóry. Co ciekawe, większość ludzi na świecie ma podobną ilość melanocytów; genetycznie zaś jest zdeterminowane ile z nich będzie aktywnych.

Dlaczego skóra zmienia kolor?

Gdy nasza skóra ulega zniszczeniu, pojawia się stan zapalny. W reakcji na stan zapalny melanocyty zwiększają produkcję pigmentu. Wydzielanie pigmentu i ciemnienie cery jest bardzo podstawową reakcją obronną organizmu.

Gdy wystawiamy skórę na działanie słońca, promienie UV penetrują cerę oraz "wybijają" z różnych jej struktur elektrony - tworzą się wolne rodniki, które zwrotnie podbierają brakujące elektrony z innych struktur cery. W efekcie dochodzi do zniszczenia siatki kolagenu, fibroblastów oraz uszkodzenia materiału genetycznego komórek skóry. W reakcji melanocyty wydzielają zwiększone ilości pigmentu, by ten absorbował promienie UV, zanim dojdzie do dalszych zniszczeń.

Gdy na skórze pojawia się stan zapalny, na przykład w postaci ostrego ataku trądziku, organizm może zareagować w podobny sposób. Ponieważ wydzielanie melaniny jest reakcją obronną na zniszczenia, często w miejscu, gdzie był stan zapalny, powstaje brązowawa plamka, zwana po angielsku "acne mark" (w przeciwieństwie do "acne scar" - blizn trądzikowych).

W teorii tego typu pigmentacje znikają z czasem - melanina odkładana jest w zewnętrznych warstwach skóry i w ramach naturalnego procesu wymiany, zostanie wypchnięta do coraz wyższych warstw i ostatecznie złuszczona.

Ale czasem zdarza się, że po oparzeniach słonecznych (zwanych również... opalenizną) lub agresywnym ataku trądziku zmiany okazują się bardziej długotrwałe. W przypadku oparzeń słonecznych mogą pojawić się plamy, które nie zanikają na długo po tym, jak zniknie reszta opalenizny. W przypadku trądziku może zdarzyć się, że niektóre przebarwienia nie tracą na intensywności, nawet gdy trądzik sam jest już tylko wspomnieniem.

W Singapurze tłumaczy się to aktywacją melanocytów: gdy skóra przechodzi stan intensywnego zapalenia, organizm stara się znaleźć bardziej trwałe metody ochrony i na stałe aktywuje dodatkowe melanocyty w miejscach najbardziej zagrożonych. W tych miejscach skóra przechodzi trwałą strukturalną transformację, a zwiększone ilości melaniny są produkowane już długotrwale. Dlatego niektóre plamy po-słoneczne nie znikają nawet po latach.

Co można zrobić z nietrwałymi plamami?

Większość przebarwień da się wywabić naturalnymi sposobami. Można po prostu odczekać okres, który potrzebny jest skórze, by się odnowić. Im jesteśmy starsi, tym dłużej on trwa, ale dla młodej osoby okres czekania na naturalne zniknięcie przebarwienia to około 4 tygodnie.

Można postawić też na witaminę C, która przyspiesza proces wymiany oraz sama jest naturalnym przeciwutleniaczem, więc będzie też pomagać przy zapobieganiu dalszej pigmentacji.

W walce z przebarwieniami fenomenalnie sprawdza się maseczka z kurkumy - może jest trochę kłopotliwa do wykonania, ale warto ją stosować, jeśli chcemy przyspieszyć znikanie przebarwień. Może być też użyteczna do "ściągnięcia" opalenizny.

Co można zrobić z trwałymi przebarwieniami?

Niestety wywabianie trwałych przebarwień domowymi sposobami nie jest łatwe, zwłaszcza w przypadku plam po-słonecznych. Maseczki z kurkumą i kosmetyki z witaminą C mogą pomóc rozjaśnić przebarwienia, ale nie są w stanie usunąć dodatkowych, aktywnych melanocytów. Ekstrakt z lukrecji oraz arbutyna aplikowana miejscowo spowalniają produkcję melaniny, więc mogą pomóc zmniejszyć intensywność ciemnienia przebarwień.

Kuracje laserem czy IPL mogą pomóc rozjaśnić, znajdujące się na niższych warstwach skóry, warstwy melaniny, ale po czasie aktywne melanocyty "doprodukują" nadmiarowy pigment i przebarwienie powróci.

Czas i dobra pielęgnacja cery, bogata w przeciwutleniacze i solidną ochronę przeciwsłoneczną mogą z czasem doprowadzić do zniknięcia plam, kiedy komórki skóry będą przechodzić naturalny proces wymiany, ale prawda jest taka, że może to zabrać kilka lat.

Proces można przyspieszyć poprzez kontrolowane uszkodzenie skóry np. terapią kwasami (retinol), igłowanie, itp. Ale te zabiegi same są często źródłem stanu zapalnego, dlatego przy bardziej intensywnej terapii lepiej jest być pod opieką specjalisty.

Jak chronić się przed plamami i przebarwieniami?

Prewencja jest zawsze najlepsza. Jeśli chodzi o przebarwienia po-słoneczne, najlepszym, najtańszym i najbardziej dostępnym kosmetykiem jest cień. Unikanie stania w bezpośrednim słońcu redukuje ryzyko nagłego oparzenia, a im gwałtowniejsze oparzenie, tym większe szanse na wytworzenie się trwałej plamy. Jeśli ktoś ma ochotę używać filtrów przeciwsłonecznych, to zdecydowanie pomogą, ale unikanie bezpośredniej ekspozycji jest naprawdę dobrą strategią (na marginesie dodam, że witamina D wytwarza się bardzo dobrze w cieniu).

Jeśli zaś chodzi o plamy powstające w wyniku trądziku, to niestety nie ma prostych rad, ani prostego sposobu. Grunt to nie ignorować problemu i nie liczyć, że zniknie z czasem. Na tym blogu jest sporo porad związanych z tym tematem i poza wizytą u dermatologa, szczerze polecam dać szansę maseczce z fasolki mung (zbiera bardzo dobre komentarze).