Jak radzę sobie z moją ekstremalną bezsennością

Prawdopodobnie przez mój Tweet, wiele osób ostatnio pyta mnie o moją bezsenność. Dlatego chciałabym Wam opowiedzieć jak to u mnie wygląda i jak sobie z tym radzę.

Zawsze po nocy, gdzie nie mogłam zasnąć, zastanawiam się czy to już na zawsze i będę wpisem w Wikipedii na temat śmiertelnej bezsenności.

— Azjatycki Cukier (@AzjatyckiCukier) September 29, 2016

Bezsenność to integralna część mojego życia odkąd pamiętam. Nawet jako dziecko, pamiętam noce spędzone w ciemnościach, nasłuchując, jak cały dom kładzie się do snu, aż do samego rana, gdy woźny wychodził na chodniki zgarniać śnieg. 

To nie jest tak, że moje ciało i umysł nie potrzebują snu - ale mój rytuał spania nie przystaje do przyjętych standardów społecznych. Im bardziej próbuję zmusić się do spania w "normalnych" godzinach, tym bardziej mój cykl spania staje się zaburzony - pojawiają się bezsenne noce i problemy z produktywnością.

Moje ciało ma naturalnie wbudowany mechanizm spania od około 3 nad ranem do 10:30 rano. Jeśli położę się spać o 3, zasypiam natychmiastowo. Jeśli mogę spać do 10:30 nie muszę nastawiać zegarka - punktualnie o 10:30 obudzę się, wyspana i pełna energii. Mi najlepiej śpi się właśnie wczesnym porankiem - kiedy za oknem jest jasno i słychać odgłosy aktywności, jak brzęk naczyń w kuchni czy kroków na chodniku. 

Jest tylko jeden problem: nie da się funkcjonować w społeczeństwie śpiąc w tych godzinach, więc całe życie walczę z tym naturalnym zegarem. Im bardziej z nim walczę, tym więcej mam problemów.

Najgorsze jest niezrozumienie otoczenia - większość osób odbiera moje problemy ze spaniem jako wydumane, bo przecież oni mogą po prostu się położyć i zasnąć. Większość osób doświadcza okazjonalnej bezsenności, ale ilość osób takich jak ja, borykających się z tym problemem całe życie, każdej nocy, jest relatywnie mało. I mało kto chce nas wysłuchać, zamiast zalewać nas morzem bezużytecznych rad, które przerabialiśmy po tysiąc razy.

Kiedy mówię, że próbowałam wszystkiego, mam to na myśli. Od ziołowych herbatek, mleka i syropów, po odstawienie kofeiny i innych stymulujących napojów i pokarmów, po techniki oddychania, liczenia i wizualizacji, kąpiele z różnymi specyfikami, joga, medytacja, odstawianie elektroniki... Próbowałam też tabletek z melatoniną, ale je mogę łykać jak dropsy. Wszystko próbowałam i nic nie działa. Proszę, oszczędźcie mi kolejnych bezużytecznych rad. 

Jedyne, czego nie próbowałam, to silnych tabletek, które może przypisać lekarz. Bo prawda jest taka, że depresanty, mają skutki uboczne, które moim zdaniem nie są tego warte... Bo sedno problemu bezsenności dla mnie nie tkwi w samej bezsenności, tylko dopasowaniu mojego wewnętrznego zegara do oczekiwanych przez otoczenie "typowych" godzin spania.

Moje ciało chce spać tylko w tych konkretnych godzinach i gdy próbuję zmusić się do spania w "normalnym" trybie, wtedy robi się tylko gorzej. Jeśli przez kilka dni pod rząd wstaję o 7 rano, moja produktywność spada do zera i plączę się po świecie jak zamulone zombie. Prędzej czy później, zapadnę w ciągu dnia w drzemkę - kilka razy zdarzyło mi się, że "urwał mi się film" ze zmęczenia przy biurku w pracy czy szkole. Po takiej drzemce, jest praktycznie gwarancja, że w nocy nie zasnę wcale. Moje ciało "restartuje" cały dzień i zakłada, że zaczął się on od momentu drzemki. Czekają mnie wtedy bezsenne noce, jeszcze bardziej przymulone dni, jeszcze większe problemy z drzemkami... Aż do momentu, gdzie mogę wyspać się w "swoich" godzinach.

Lata szkolne to był dla mnie koszmar, ponieważ lekcje zawsze zaczynały się o 8 rano. Przez całe liceum chodziłam spać koło 1-2 w nocy i przez kilka pierwszych godzin "umierałam" w ławce szkolnej. Za każdym razem, gdy jakiś przedmiot pojawiał się w planie lekcji rano, automatycznie dostawałam z niego gorsze oceny. Jeśli coś odbywało się po południu, automatycznie szło mi lepiej.

Najgorszą radą, jako często otrzymuję, to by kłaść się do łóżka wcześniej. Jeśli położę się spać o północy, o 3 nad ranem, jestem już tak wynudzona i udręczona leżeniem w ciemności, że nie ma szans na sen. Wtedy godziny spania jeszcze bardziej się przesuwają. Może po prostu po latach bezsenności i "zmuszania się" do leżenia w łóżku, leżenie w ciemnościach i czekanie na sen napawają mnie swego rodzaju paniką, która bardzo pobudza mój układ nerwowy. Dla mnie najlepszą techniką jest po prostu poczekanie wieczorem na moment, w którym robię się naturalnie senna i wskoczenie do łóżka dokładnie w tym momencie.

Moje ciało ma zakodowane, że sen zaczyna się około 3 nad ranem i mogę do tej godziny siedzieć przy komputerze w pełni oświetlonym pokoju, ale jak tylko zbliża się 3, nagle robię się senna i mogę iść spać. Mogę też siedzieć z książką przy lampce, lub przy rysunku, albo nawet w ciemnościach słuchać radia, medytować, robić techniki oddechowe, itp - nie ma znaczenia, senność nie przychodzi wcześniej.

Przyznam, że życie z tak ekstremalną przypadłością nie raz było dla mnie ogromnym problemem. Bo żyjemy w społeczeństwie, które celebruje wstawanie jak najwcześniej. Sama idea "odwal pracę/szkołę/obowiązki jak najwcześniej i potem miej czas dla siebie" jest czymś, co wiele osób uznaje za atrakcyjne (choć moim zdaniem żyjemy w czasach, gdzie praca i życie się bardzo przeplatają, ale to temat na inny wpis...), więc jest ciśnienie, by zaczynać dzień jak najwcześniej. Guru produktywności będą doradzać, by wstawać jak najwcześniej. Wszyscy, którzy potrafią spać na zawołanie, będę Ci wmawiać, że jesteś po prostu leniem... 

Ale czy naprawdę wszyscy jesteśmy zaprogramowani, by wstawać przed słońcem? Kiedyś spotkałam się z teorią, że populacje, które wykształciły genetyczną różnorodność, predysponującą jednostki w grupie do różnych cyklów spania, miały lepsze szanse na przeżycie - jeśli choćby drobna część grupy czuwała w nocy bez zasypiania, mogli oni pełnić rolę stróżów, zwiększających bezpieczeństwo grupy w czasie snu. Czy mój nietypowy wewnętrzny zegar jest efektem takiego genetycznego dopasowania? Być może.

Na szczęście, dla osób jak ja, są opcje. W Singapurze, gdzie pracę traktuje się jako bardzo ważny element życia (niż coś co się "odwala"), ludzie zasadniczo siedzą w biurze do późna. A im dłużej się zostaje w biurze, tym trudniej jest pojawić się następnego dnia z samego rana. Na przestrzeni lat, pod wpływem nacisku pracowników, coraz więcej firm w Singapurze pozwala na "flexi time", czyli ogłaszają kluczowe godziny, w których pracownicy mają być w biurze (zazwyczaj jest to kilka godzin wczesnego popołudnia), ale resztę godzin pracy ustala się sobie samemu. Znam więc osoby, które zaczynają pracę o 7 i kończą o 16stej (w Singapurze jest 9-cio godzinny dzień pracy), jak i te, które zaczynają o 11 i kończą o 20stej. Wiele firm pozwala też na pracę z domu, więc można dosłownie wstać i od razu usiąść do pracy, zamieniając czas poświęcany na transport, na czas poświęcany na sen.

Dla osoby jak ja, taka elastyczność jest zbawieniem. Choć na co dzień staram się mimo wszystko zaczynać pracę o 9, by móc skończyć przez 6 i mieć czas wieczorem na dodatkowe zajęcia (np. z malowania, albo szkołę językową, itp.), przez to, że cały czas cisnę na swój wewnętrzny zegar, zdarzają mi się regularnie dni, gdzie fizycznie nie jestem w stanie rozpocząć pracy tak wcześnie, korzystam z elastyczności czasu pracy i przesuwam poranną część zadań na wieczór.

Na szczęście, życie w Singapurze też toczy się do późna - bez problemu można zrobić zakupy wieczorem, bo sklepy są standardowo otwarte każdego dnia (nawet w niedzielę) do 22:00 (obojętnie, czy spożywcze, ubraniowe, księgarnie, itp.), tak samo miejsca z jedzeniem, kina, restauracje, siłownie, itp. Przyznam, że bardzo z tego korzystam i przeraża mnie wizja życia w kraju, gdzie wszystko zmyka się o 16 czy 17.

Jedyne, do czego chciałabym zachęcić osoby, borykające się z tym samym problemem co ja, to do większej akceptacji siebie. Ja przez lata próbowałam na siłę zmienić swoje ciało, by dopasować się do społecznych oczekiwań. Czułam się winna, że nie potrafię tak jak inni, spać w "typowych" godzinach. Faszerowałam swoje ciało ziołami, po których mnie muliło. Odmawiałam sobie ulubionej kawy i sprawiających mi przyjemność aktywności, w nadziei, że będę mogła spać "normalnie". Traciłam czas na medytacjach, technikach oddechowych czy wizualizacjach... kiedy najprostszym rozwiązaniem była po prostu akceptacja faktu, że nigdy nie będę spać jak większość społeczeństwa. Kiedy zaczęłam układać plan dni i tygodnia z uwzględnieniem tego faktu, mogłam w końcu zacząć żyć normalnie, a nie w ciągłej mgle zmęczenia. 

Jasne, nie każdy kraj ma kulturę pracy, oferującą wystarczającą elastyczność, by dać szanse osobom takim jak my, więc czasami emigracja jest jedynym wyjściem.  Nie każde miejsce pracy oferuje elastyczność godzinową, więc podejmując wybory karierowe, warto szukać zawodów, które takową oferują.  Życie w kraju bez pór roku i ruchomych godzin jest bardzo pomocne by wypracować sobie system zarządzania godzinami spania.

Inny problem to szkoła czy studia, gdzie jesteśmy skazani na funkcjonowanie w godzinach, które ktoś ustala za nas, ale szkoła nie trwa wiecznie.

Jedyne, o co proszę, to by oszczędzić nam tutaj "dobrych rad". Jeśli jesteś osobą, która swoja okazjonalną bezsenność potrafi zwalczyć kubkiem ciepłego mleka czy jakąś przyjemną wizualizacją, to jesteś szczęściarzem. Ale takie rady dla ekstremalnych insomniaków są zwyczajnie nieuzasadnione.